Ý nghĩa của ngày mồng 1 Tết
Dân gian xưa có câu: “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy”, cho thấy ngày mùng 1 Tết mang ý nghĩa đặc biệt dành cho người cha trong gia đình. Theo quan niệm truyền thống của người Việt, cha là trụ cột, là người gánh vác trách nhiệm lớn lao, giữ vai trò quan trọng bậc nhất trong gia đạo.
Tục ngữ có câu “Con không cha như nhà không nóc”, ví người cha như mái nhà che chở, bảo vệ cho cả gia đình. Hình ảnh người cha gắn liền với sự mạnh mẽ, vững vàng và âm thầm hy sinh vì hạnh phúc của những người thân yêu.
Chính vì lẽ đó, ngày mùng 1 Tết được xem là dịp đặc biệt để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính, sự tri ân sâu sắc đối với người cha – người luôn âm thầm dõi theo và nâng đỡ gia đình trong mọi chặng đường của cuộc sống.
Vì sao cần làm mâm cúng ngày mồng 1?
Việc chuẩn bị mâm cúng ngày mồng 1 Tết mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong đời sống tâm linh và văn hóa của người Việt. Dưới đây là những lý do chính lý giải vì sao cần thực hiện nghi lễ này:
Bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên
Mâm cúng ngày mồng 1 là cách con cháu tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, ông bà đã khuất. Đây là dịp để mời các bậc linh hồn về sum họp cùng con cháu, chứng giám lòng thành và phù hộ độ trì cho gia đạo trong năm mới.
Cầu mong năm mới bình an, may mắn
Việc dâng hương, dâng lễ vào sáng mùng 1 được xem là mở đầu cho một năm mới hanh thông, thuận lợi. Gia chủ gửi gắm ước nguyện về sức khỏe, tài lộc, bình an, hạnh phúc cho cả gia đình.
Giữ gìn nét đẹp truyền thống
Mâm cúng ngày đầu năm là một phần không thể thiếu trong phong tục Tết cổ truyền. Việc thực hiện nghi lễ này thể hiện sự gắn bó với văn hóa dân tộc, gìn giữ những giá trị tâm linh đã tồn tại qua bao thế hệ.
Gieo nhân lành cho khởi đầu tốt đẹp
Người xưa quan niệm: “Đầu xuôi đuôi lọt”, ngày mồng 1 nếu làm điều tốt, sống hiếu đạo, hành xử chuẩn mực thì cả năm sẽ được hanh thông. Mâm cúng là biểu tượng cho sự khởi đầu đầy thiện ý, mang đến năng lượng tích cực cho năm mới.
Cách làm mâm cơm cúng ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán theo 3 miền
Ngày nay, khi cuộc sống ngày càng đủ đầy, các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ Tết chu đáo với nhiều món ngon, thường từ 6–7 món trở lên tùy theo điều kiện. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả vẫn là lòng thành kính dâng lên tổ tiên và không khí sum họp ấm áp đầu năm. Tùy theo văn hóa từng vùng, mâm cúng Tết mang những nét đặc trưng riêng.
Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc
Người miền Bắc rất coi trọng hình thức và ý nghĩa của mâm cỗ cúng, thường sắp xếp theo nguyên tắc “4 bát, 4 đĩa” tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa và bốn phương trời đất. Với những gia đình đông con cháu, mâm cỗ có thể mở rộng thành 6 hoặc 8 bát đĩa để thể hiện sự sung túc.
Các món đĩa phổ biến gồm gà luộc (thường để nguyên con), thịt luộc, giò lụa, chả quế và không thể thiếu đĩa xôi gấc đỏ rực – biểu trưng cho may mắn và tài lộc đầu năm.
Các món bát thường là chân giò hầm măng, bát bóng bì, mọc nấm, miến gà hoặc miến dong. Mỗi món đều được nấu cầu kỳ, thể hiện sự chăm chút và tinh tế trong ẩm thực miền Bắc.
Đặc biệt, người miền Bắc thường kiêng sát sinh đầu năm nên đa phần các món đã được chế biến từ trước Tết.
Mâm cỗ Tết miền Trung
Mâm cúng của người miền Trung thường đa dạng món ăn, kết hợp hài hòa giữa món khô và món nước, thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực đậm đà và tinh tế của vùng đất khắc nghiệt nhưng giàu tình cảm.
Một số món đặc trưng thường thấy: nem lụi, bò nướng sả, thịt heo quay, thịt rim mặn ngọt, bò kho, củ cải kho thịt, thịt ngâm nước mắm, và các món cuốn với bánh tráng, rau sống.
Bên cạnh đó là các món gỏi, trộn làm món khai vị như mít trộn, măng trộn, gỏi gà rau răm, vả trộn.
Món tráng miệng truyền thống cũng rất đặc sắc, như bánh in, bánh sen, bánh phục linh, bánh ngũ sắc,… thường được làm thủ công và có hình dáng, màu sắc bắt mắt.
Mỗi món ăn không chỉ hấp dẫn về hương vị mà còn mang thông điệp chúc phúc, cầu mong năm mới sung túc và đủ đầy.
Mâm cỗ Tết miền Nam
Không quá gò bó theo khuôn mẫu, mâm cỗ miền Nam phản ánh sự hào sảng và đa dạng trong ẩm thực. Các món ăn chủ yếu tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và sở thích của từng gia đình, nhưng luôn toát lên nét no đủ, viên mãn.
Những món quen thuộc thường là chả giò, lạp xưởng, gỏi gà xé phay, củ kiệu dưa món – những hương vị không thể thiếu của Tết phương Nam.
Hai món ăn truyền thống đặc trưng nhất là thịt kho trứng (thịt kho tàu) và canh khổ qua nhồi thịt. Một món tượng trưng cho sự sung túc, viên mãn; món còn lại mang ý nghĩa “khổ qua đi, hạnh phúc tới”, gửi gắm hy vọng về một năm an lành, vượt qua mọi khó khăn.
Bánh tét là linh hồn trong mâm cỗ Tết miền Nam, với đủ biến tấu như bánh tét ngọt, bánh tét mặn, bánh tét lá cẩm, bánh tét dừa,… thể hiện sự sáng tạo và đa dạng của người dân nơi đây.
Cách làm mâm cơm chay cúng mùng 1 Tết Nguyên Đán
Theo quan niệm của nhiều gia đình theo đạo Phật, đầu năm nên tránh sát sinh để giữ tâm thanh tịnh và khởi đầu năm mới nhẹ nhàng. Vì vậy, thay vì mâm cỗ mặn, họ sẽ chuẩn bị mâm cúng chay với những món thanh đạm nhưng vẫn đầy đủ ý nghĩa.
Một số món chay thường thấy trong mâm cỗ ngày Tết gồm:
- Rau củ xào chay: Sự kết hợp đa dạng giữa các loại rau như cà rốt, bắp non, nấm, cải thìa, bông cải… không chỉ đẹp mắt mà còn dễ ăn và giàu dinh dưỡng.
- Đậu hũ chế biến: Là nguyên liệu quen thuộc trong ẩm thực chay, đậu hũ có thể được biến tấu thành nhiều món như đậu hũ chiên giòn, đậu hũ kho nấm, đậu phụ xào sa tế hoặc kiểu Tứ Xuyên.
- Canh nấm rau củ: Một bát canh thanh mát là không thể thiếu trong mâm cỗ. Canh chay thường nấu từ các loại nấm như nấm hương, nấm rơm, nấm kim châm kết hợp với củ cải, cà rốt hoặc su su, mang lại vị ngọt tự nhiên.
- Xôi: Dù là cỗ chay hay mặn thì món xôi luôn có mặt. Các loại xôi phổ biến gồm xôi gấc đỏ may mắn, xôi đậu xanh dẻo bùi hay xôi lá dứa thơm mát, tạo điểm nhấn cho mâm cỗ.
Mâm cỗ chay ngày Tết không chỉ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên mà còn thể hiện tinh thần an lành, thanh tịnh đầu năm.
Văn khấn cúng mùng 1 Tết
Văn khấn gia tiên ngày mùng 1 Tết
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh, và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng năm ……, chúng con là:…… hiện cư ngụ tại số nhà ……, ấp/ khu phố ….., xã/phường …………, quận/huyện ………, tỉnh/thành …………
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, mồng một đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới.
Con cháu tưởng niệm ân đức tổ tiên như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo đáp ba xuân.
Do đó, chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng trước án.
Kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con đồng tâm kính mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, phù hộ cho chúng con được bách sự như ý, vạn sự cát tường.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Văn khấn thần linh ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Phật trời, Hoàng Thiên Hậu Thổ.
Con kính lạy chư vị Tôn Thần.
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng, nhằm ngày Tết Nguyên đán đầu xuân, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới.
Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình.
Tín chủ con là ………………………………………………………………………
Ngụ tại ………………………………………………………………………………
Nhân tiết minh niên sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần.
Thiết nghĩ tôn thần hào khí sáng loà, ân đức rộng lớn. Ngôi cao vạn trượng uy nghi, vị chính mười phương biến hiện. Lòng thành vừa khởi, tôn đức cảm thông.
Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con mọi người hoan hỷ vinh xương, con cháu cát tường khang kiện.
Mong ơn Đương Cảnh Thành Hoàng, đội đức tôn thần bản xứ. Hộ trì tín chủ, gia lộc gia ân, xá quá trừ tai. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý.
Chúng con lòng thành kính lễ, cúi xin chư vi tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Ngoài ra quý khách có thể tham khảo thêm những mẫu bàn thờ tâm linh đẹp, chất lượng tốt, giá phải chăng tại Công ty Cổ phần Tâm Linh Việt
Thông tin doanh nghiệp
Tên đầy đủ: Công ty Cổ phần Tâm Linh Việt
Tên quốc tế: TAM LINH VIET JOINT STOCK COMPANY
Tên viết tắt: TAM LINH VIET.,JSC
Mã số thuế: 0109896909
Trụ sở chính: Số 28 Châu Long, Phường Trúc Bạch, Quận Ba Đình, Hà Nội
Xưởng sản xuất & showroom: 71 Nguyễn Xiển, Thanh Xuân, Hà Nội